Формаль булмаган (күләгәле) мәшгульлек һәм аның нәтиҗәләре.
Күләгәдәге мәшгульлек (яки формаль булмаган мәшгульлек) - ул эш белән тәэмин итү төре формаль булмаган икътисадта эш белән тәэмин итү, ул вакытта хезмәткәр һәм эш бирүче арасында хезмәт мөнәсәбәтләре урнаштыру факты яшерелә. Гадәттә бу мөнәсәбәтләр салым түләмәү яки теге яки бу законны урап узу өчен эш бирүче яки хезмәткәр инициативасы буенча яшеренә. Бу очракта исәп-хисап гадәттә кулдан ясала, еш кына эш бирүчене узган хезмәткәр һәм аның документлары кызыксындырмый.
Рәсми булмаган мәшгульлекне шулай ук «телдән килешүгә нигезләнгән хезмәт мөнәсәбәтләренең теләсә нинди төре» дип билгеләргә мөмкин. Сер түгел, кайбер эш бирүчеләр экономияләү һәм салым һәм башка мәҗбүри түләүләрдән качу максатларында, хезмәткәрне кабул иткәндә, аңа хезмәт мөнәсәбәтләрен рәсмиләштерүдән баш тарталар, ягъни аңа «карага» эшләргә тәкъдим итәләр. Күп кенә хезмәткәрләр дә рәсми рәсмиләштермичә эшләүне өстен күрә.
Ни өчен кешеләр рәсми булмаган мәшгульлеккә күчә? Монда берничә төп сәбәп бар: халыкның хокукый культурасының түбән булуы, шартнамә формасы буенча урнаша алмау (зур конкуренция, кечкенә тәкъдим, эш бирүченең салым түләргә теләмәве); сыгылмалы эш графигы, өстәмә керем, югары белем, квалификациясез эшкә урнашу һ.б.).
Эшчеләр, законнарны белмәүдән өлешчә, өлешчә үзләренең киләчәгенә битараф мөнәсәбәттән һәм эшне югалтудан куркудан, хезмәт хакын конвертларда түләүгә каршы протест белдермиләр. Бу очракта Россия Федерациясе Федераль салым хезмәтенең һәм Россия Федерациясе Социаль фондының бурычы законнардагы күрсәтелгән хокук бозуларны ачыклау һәм бетерү.
Рәсми булмаган сектор хезмәткәрләре, беренче карашка, финанс өстенлеге ала, түләнмәгән салымнарның аларда калуы рәвешендә, әмма шул ук вакытта үзләренең социаль һәм хезмәт хокукларын кысу белән очрашалар.
Моннан тыш, аның хезмәт хакыннан пенсия түләүләре башкарылмаячак. Бу вәзгыятьнең күңелсезлеген кеше картлыкка ныграк сизәчәк. Бүген, Син яшь вакытта, көчең һәм киләчәккә планнарың күп булганда, «пенсия», «пенсионер» сүзләренең синең тормышыңа бернинди катнашы юк кебек тоела. Син бу хәл тиз булмаячак дип уйлыйсың, һәм хәзер моның өчен борчыласы юк. Ләкин картлык котылгысыз, ә аның белән пенсия дә котылгысыз.
Булачак пенсия күләменә йогынты ясый торган төп факторлар:
- рәсми,» ак " хезмәт хакы күләме;
- страховой стажның дәвамлылыгы.
Эш бирүче хезмәт мөнәсәбәтләрен рәсмиләштерүдән баш тарткан, хезмәткә түләү буенча бурыч булган, хезмәткә түләүнең минималь күләменнән түбәнрәк түләнгән, шулай ук хезмәт законнарын башка төрле бозган очракта, сез «Кайнар линия»телефоннары буенча мөрәҗәгать итә аласыз:
8(84347) 3-05-69 яисә 8 (84347) 3-00-64
Дүшәмбе-җомга 8.00-17.00 сәгатьләрдә
Төшке аш 12.00-13.00 сәгатьләрдә
Шулай ук рәсми булмаган мәшгульлек фактлары турында Сез «Халык контроле» дәүләт мәгълүмат системасына мөрәҗәгать итү юлы белән хәбәр итә аласыз.
Формаль эшләмәскә ризалашып, хезмәткәр тәвәккәлли:
- хезмәт хакын киметеп алырга;