Халыкны норматив эш белән тәэмин итү һәм аның нәтиҗәләре
Халыкны норматив эш белән тәэмин итү һәм аның нәтиҗәләре
Рәсми булмаган мәшгульлек-язма хезмәт килешүе төземичә телдән килешүгә нигезләнгән хезмәт мөнәсәбәтләре, эшчеләр социаль һәм хокукый яклау мөмкинлегеннән мәхрүм ителгән хезмәт базарының рәсми булмаган секторы.
Хезмәт мөнәсәбәтләрен рәсми рәсмиләштермичә эшкә ризалашып, ялланган хезмәткәр социаль һәм хокукый яклау мөмкинлегеннән мәхрүм ителә, конфликтлы хәлләр килеп чыккан очракта, эш бирүче элек билгеләнгән килешүләрне бозган очракта зыянлы була.
Бу очракта хезмәт мөнәсәбәтләре тотрыксызлыкның югары өлеше белән характерлана, иртәгәсе көнгә, һөнәри үсеш перспективаларына һәм киләчәктә социаль гарантияләр бирүгә ышанычсызлык барлыкка килә.
Рәсми булмаган мәшгульлекнең төп чагылышлары булып:
- хезмәткәр белән хезмәт мөнәсәбәтләрен язма формада рәсмиләштермәү;
- хезмәт өчен түләгәндә акчалата схемалар һәм исәп-хисаплар булуы;
- иминият взносларын түләүдән качу;
- хезмәт мөнәсәбәтләрен гражданлык-хокукый характердагы килешүләр белән алыштыру.
Еш кына социаль түләүләрдән качар өчен, эш бирүче, хезмәткәрнең хокукый грамотасызлыгыннан файдаланып, хезмәт килешүе рәвешендә белә торып гражданлык-хокукый характердагы килешү төзи, оешма хезмәткәрләрен шәхси эшмәкәр сыйфатында эшләргә мәҗбүр итә.
Икътисадның рәсми булмаган секторында хезмәт катнашуы киләчәктә хезмәткәр өчен зур проблемалар китерә:
- Производствода, һөнәри авыруда яки инвалидлыкта бәхетсезлек очрагында иминият очрагы килеп чыкса, хезмәткәр вакытлыча эшкә сәләтсезлек буенча пособие түләүдән, иминият түләүеннән һәм зыян күрүченең медицина һәм социаль реабилитациясенә өстәмә чыгымнарын каплаудан мәхрүм ителә;
- Эшче үзен түләүле хастаханә кәгазьләрен алу, йөклелек һәм бала табу буенча отпуск рәсмиләштерү, 3 яшькә җиткәч баланы карау, эшсезлек буенча пособие һәм штатны кыскарту буенча эштән китү буенча ял пособиесе алу мөмкинлегеннән мәхрүм итә;
- Хезмәткәр торак сатып алу, укыту һәм дәвалау, банктан кредит алу өчен физик затларның керемнәренә салым буенча милек яки социаль салым ташламасын ала алмый;
- Хезмәт мөнәсәбәтләрен рәсми рәсмиләштермичә пенсия стажына кертелмәячәк, нәтиҗәдә киләчәктә пенсиянең түбән күләменә китерәчәк;
- Картлык буенча хезмәт пенсиясен вакытыннан алда алу максатында кайбер категория хезмәткәрләр өчен билгеләнгән ташламалы хезмәт стажы исәпләнми.
Шуңа бәйле рәвештә, иң беренче чиратта, хезмәткәрләр үзләре рәсми эшкә урнашу, барлык эш шартлары, шул исәптән хезмәт хакы күләме дә язылган хезмәт килешүе төзү белән кызыксынырга тиеш. Бу очракта гына хезмәт законнары биргән барлык гарантияләргә өметләнергә һәм хокукларны кысу булмаячагына ышанырга мөмкин.
Рәсми булмаган мәшгульлек, гражданнарның хезмәт хокукларын бозу мәсьәләләре буенча сез «Кайнар линия» телефоннары аша мөрәҗәгать итә аласыз:
8 (84347) 3-05-69 яки 8 (84347) 3-00-64
Дүшәмбе-җомга 8.00-17.00
Төшке аш 12.00-13.00 сәгатьләрдә
Шулай ук рәсми булмаган мәшгульлек фактлары турында сез «Халык контроле» дәүләт мәгълүмат системасына мөрәҗәгать итеп хәбәр итә аласыз.