Формаль булмаган эш һәм хезмәт мөнәсәбәтләрен легальләштерү

Хәзерге вакытта теге яки бу эшчәнлек төрләрен гамәлгә ашыручы гражданнарның күпмесе эш бирүче белән хезмәт һәм гражданлык-хокукый мөнәсәбәтләрдә тормый, шулай ук эшмәкәр статусына ия түгел.

Сер түгел, кайбер эш бирүчеләр салым һәм башка мәҗбүри түләүләрдән экономияләү максатыннан, хезмәткәрне кабул итеп, аңа хезмәт мөнәсәбәтләрен рәсмиләштерүдән баш тарта, ягъни аңа законсыз эшләргә тәкъдим итә. Күп кенә хезмәткәрләр дә рәсми рәсмиләштермичә эшләүне өстен күрә. Мондый хезмәт мөнәсәбәтләренә нигезләнгән телдән килешүләр, билгеләмә бирелде-формаль булмаган мәшгульлек.

Ни өчен гражданнар рәсми булмаган эшкә күчә?

Монда берничә төп сәбәп бар: халыкның түбән хокукый культурасы, килешү нигезендә урнаша алмау (зур конкуренция, кечкенә хезмәт хакы, эш бирүченең салым түләргә теләмәве), сыгылмалы эш графигы, өстәмә керем, дуслар үрнәге, җитәкчеләр күзәтүе астында яки коллективта эшләргә теләмәү, югары белем, квалификациясез эшкә урнашу.

Яшьләр формаль булмаган мәшгульлеккә омтыла, чөнки биредә белемнең булмавы, эш тәҗрибәсеннән башка урнаша алмавы, шулай ук уку һәм башка эшчәнлекне берләштерү кыенлыгы чагыла.

Шулай итеп, хезмәт базарының формаль булмаган секторы булдырыла, анда хезмәткәрләр социаль һәм хокукый яклау мөмкинлегеннән мәхрүм.

Эш бирүчене хезмәт килешүен рәсмиләштерүдән качкан очракта тискәре нәтиҗәләр исемлеге шактый зур, бу:

- түләнмәгән отпуск (студентларга еллык отпуск, уку ялы, ялның файдаланылмаган көннәре өчен акчалата компенсация);

- төнлә эшләгән өчен, гадәттән тыш эшләгән, бәйрәм көннәрендә эшләгән өчен өстәмә түләү булмау;

-штатларны кыскарту буенча эштән киткәндә алдан күрелмәгән исәп:

- вакытлыча эшкә яраксызлык чорында эш урынын саклау гарантиясе булмау, декрет яллары, бала карау буенча яллар булмау;

- банк кредиты яки виза алудан баш тарту;

- декларацияләнмәгән керемнәр өчен җаваплылыкка тарту куркынычы;

- производствода бәхетсезлек очракларын тикшерүдән баш тарту;

- теләсә кайсы вакытта эш бирүче инициативасы буенча эштән азат ителүнең реаль мөмкинлеге, шулай ук хезмәт хокукларын яклау өчен судка мөрәҗәгать итүгә нигезләрнең булмавы.

"Соры" хезмәт хакы алып, хезмәткәр торак сатып алуга социаль яки мөлкәти салым тотып калу яки уку һәм дәвалау өчен социаль салым тотып калу мөмкинлеге, торак субсидиясеннән файдалану, картлыкта лаеклы пенсия рәвешендә лаеклы тәэмин итүгә исәп тоту мөмкинлегеннән мәхрүм ителә.

Спас муниципаль районы территориясендә эшчәнлек алып баручы предприятие һәм оешма хезмәткәрләренең хезмәт хакын тоткарлау мәсьәләләре буенча эш хакын рәсми булмаган мәшгульлек, рәсми булмаган түләү фактлары турында Сез “Халык контроле” дәүләт мәгълүмат системасына мөрәҗәгать итү юлы белән, шулай ук “кайнар линия” телефоннары буенча: 8(84347) 3-05-69 яки 8(84347) 3-00-64 хәбәр итә аласыз.